การวิเคราะห์แนวโน้มข้อมูลด้านการย้ายถิ่นจากการสำรวจการย้ายถิ่นของประชากร พ.ศ. 2562-2566

การวิเคราะห์แนว โน มข อมูลด านการย ายถิ่นจา ก การสํารวจการย ายถิ่นของประชากร พ.ศ. 2562-2566 6 ส่วนที่ 2 ระเบียบวิธีวิจัย แหล่งข้อมูล การสำ �รวจภาวะการทำ �งานของประชากรเป็นการสำ �รวจรายครัวเรือนที่่ำ �เนินการโดยสำ �นักงานสถิติแห่งชาติ (สสช.) ในทุก ๆ ไตรมาส โดยเก็บ สถิติที่เป็นทางการระดับประเทศเกี่ยวกับกำ �ลังแรงงาน การจ้างงาน และการว่างงาน เพื่อการติดตามและวางแผน โมดูลการย้ายถิ่นนี้ไม่ใช่ส่วนประกอบ ถาวรของการสำ �รวจ เนื่องจากจะมีการสำ �รวจในไตรมาสที่ 4 (เดือน ต.ค. ถึง ธ.ค.) ของแต่ละปีปฏิิทินเท่านั้น ทั้งนี้ สสช. ได้สำ �รวจการย้ายถิ่นของ ประชากรครั้งแรกใน พ.ศ. 2517 โดยมุ่งเน้นเ พาะการย้ายถิ่นเข้ากรุงเทพฯ ใน พ.ศ. 2526 และ 2533 ได้ขยายการสำ �รวจไปยังจังหวัดปริมลฑล และบางจังหวัดในภูมิภาคทีู่่กกำ �หนดให้เป็นเมืองสำ �คัญในการพัฒนา ต่อมาใน พ.ศ. 2535 จึงได้ดำ �เนินการสำ �รวจทั่วประเทศ อนึ่ง รายงานนี้้ำ � เสนอผลการสำ �รวจในช่วง พ.ศ. 2562 - 2566 ครอบคลุมทั้งคนไทยและต่างชาติที่อาศัยอยู่ในประเทศไทย โดยจำ �แนกตามสัญชาติ ระเบียบวิธีวิจัยในการสำ �รวจภาวะการทำ �งานของประชากรโดย สสช. นี้ ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบ 2 ขั้นตอนที่่ีการแบ่งชั้นภูมิ เพื่อให้มั่นใจว่า มีความเป็นตัวแทนระดับชาติทั้งในและนอกพื้นที่เทศบาล ขณะที่การสำ �รวจดังกล่าวมุ่งเป้าหมายเ พาะผู้้�ท ีีอายุ 15 ปีขึ้นไป โมดูลการย้ายถิ่นนี้ ดำ �เนินการสำ �รวจสมาชิกทุกคนในครัวเรือนโดยไม่คำ �นึงถึงอายุ จำ �นวนครัวเรือนที่่� ส มตัวอย่างทั้งหมดในแต่ละปีมีการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อย โดยมี การสัมภาษณ์ 83,880 ครัวเรือน ใน พ.ศ. 2562 และ พ.ศ. 2563 และ 86,880 ครัวเรือน ใน พ.ศ. 2564 2565 และ 2566 แนวทาง การทำ �งานร่วมกันระหว่าง สสช. และไอโอเอ็ม เพื่อการจัดทำ �รายงานนี้เป็นไปตามวิธีการเชิงระบบซึ่่� งประกอบด้วยหลายขั้นตอน ในขั้นต้นไอโอเอ็ม ได้จำ �ลองข้อมูลโมดูลการย้ายถิ่นของ สชช. ขึ้นอีกชุดผ่านการวิเคราะห์แนวโน้มที่่� ม งเน้นตัวชี้้ัดสำ �คัญต่าง ๆ ซึ่่� งช่วยให้ตรวจสอบรูปแบบการย้ายถิ่น ตามช่วงเวลาได้อย่างละเอียด จากนั้น สสช. ได้วิเคราะห์เพิ่มเติมเพื่อทำ �ซ้ำำ� �ผลการศึกษาของไอโอเอ็ม เพื่อให้มั่นใจในความแกร่งของการตีความข้อมูล ขั้นตอนนี้เอื้อให้เกิดการอภิปรายที่สร้างสรรค์ ทำ �ให้บรรลุฉัันทามติในวิธีการวิเคราะห์และข้อมูลเชิงลึกที่่ำ �คัญที่ได้จากข้อมูล 1 ในขั้นตอนสุดท้าย รายงายได้รับการพัฒนา โดยมีไอโอเอ็มเป็นแกนหลักในการเขียนและการแสดงข้อมูลด้วยภาพ รายงานนี้ได้เสนอแนวคิดการใช้ข้อมูลเกี่ยวกับผู้้้ายถิ่นในช่วงชีวิตควบคู่ไปกับข้อมูลผู้้้ายถิ่นล่าสุดภายในประเทศและผู้้้ายถิ่นล่าสุดระหว่างประเทศ โดยผู้้้ายถิ่นในช่วงชีวิตหมายถึง บุคคลที่่้ายจากถิ่นที่เกิดของตนในช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิต การศึกษาผู้้้ายถิ่นกลุ่มนี้เอื้อให้เข้าใจรูปแบบการย้าย ถิ่น และเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาผลกระทบระยะยาวของการย้ายถิ่นในด้านข้อมูลประชากร สังคม และเศรษฐกิจของภูมิภาคต่าง ๆ ข้อมูลเกี่ยว กับถิ่นที่เกิด (หรือบ้านเกิดในรายงานนี้) ของประชากรในพื้นที่่ักถูกใช้ในการศึกษาการย้ายถิ่นภายในประเทศ ทำ �ให้ข้อมูลการย้ายถิ่นในช่วงชีวิต เกี่ยวข้องกับการศึกษาดังกล่าว อนึ่ง แนวคิดนี้้ือว่าทุกคนที่่้ายจากจังหวัดที่อยู่ปกติของตนเป็นผู้้้ายถิ่น โดยไม่คำ �นึงว่าพวกเขาย้ายออกเมื่อใด ดังนั้นรายงานนี้้ำ �เสนอภาพรวมกว้าง ๆ ของการย้ายถิ่น มิได้ให้ข้อมูลเชิงลึกโดยละเอียดเกี่ยวกับช่วงเวลาหรือความถี่ของการเคลื่อนที่ ข้อจำ �กัด แม้ข้อมูลที่ใช้ในรายงานนี้ให้ข้อมูลเชิงลึกที่่ีประโยชน์เกี่ยวกับแนวโน้มการย้ายถิ่นในประเทศไทย แต่ก็มีข้อจำ �กัดหลายประการที่่้องพิจารณา: • การมีีตััวอย่่างจากประชากรผู้้� ย้้า ถิ่่� นน้อ เกินไป: ข้อจำ �กัดสำ �คัญประการหนึ่งคือ ในโมดูลการย้ายถิ่นในการสำ �รวจภาวะการทำ �งาน ของประชากรนี้อาจมีตัวอย่างจากประชากรผู้้้ายถิ่นบางกลุ่มน้อยเกินไปจนไม่ได้ครอบคลุมอย่างเหมาะสม ทั้งนี้ ประชากรย้ายถิ่นกลุ่มดังกล่าว อาจรวมถึงผู้้้ายถิ่นระยะสั้นหรือผู้้�ท ี้ายถิ่นตามฤดูกาล และผู้้�ท ี้ายข้ามพรมแดนชั่วคราว แต่ไม่เข้ากับหมวดหมู่การย้ายถิ่นตามมาตรฐาน บุคคลที่เคลื่อนที่่่อยหรือมีที่อยู่อาศัยที่ไม่เป็นแบบแผนอาจไม่ได้เป็นตัวแทนของประชากรในการสำ �รวจซึ่่� งดำ �เนินการปีละหนึ่งครั้งเและอาศัย ข้อมูลระดับครัวเรือน นอกจากนี้ การสำ �รวจไม่ได้ครอบคลุมผู้้้ายถิ่นที่อาศัยอยู่ในสถานที่่ำ �งาน เช่น ผู้้�ท ีำ �งานอยู่ในอุตสาหกรรมการประมง การก่อสร้าง และการผลิต ส่งผลให้มีจำ �นวนผู้้้ายถิ่นที่รายงานตำ� �กว่าความเป็นจริง • ขอบเข ของโ ดููลการย้้า ถิ่่� น: แม้โมดูลการย้ายถิ่นจะเป็นเครื่องมือที่่ีประโยชน์ในการติดตามแนวโน้มการย้ายถิ่น แต่มีการดำ �เนินการเ พาะ ในไตรมาสที่ 4 ของแต่ละปีเท่านั้น ซึ่่� งหมายความว่า โมดูลนี้สามารถใช้ระบุรูปแบบการย้ายถิ่นในช่วงเวลาที่เ พาะเจาะจง และอาจไม่สะท้อน ถึงความผันผวนตามฤดูกาลหรือรอบปีที่เกิดขึ้นในการเคลื่อนที่เพื่อการย้ายถิ่น ทำ �ให้อาจมีผลต่อผลการศึกษาได้ • ข้อจำ �กั ในการสุ่่ ตััวอย่่างและการเก็บรวบรวมข้้อมููล: แม้ว่าวิธีการของการสำ �รวจนี้จะถูกออกแบบมาให้สะท้อนความเป็นตัวแทน แต่ก็อาจ ไม่ครอบคลุมประชากรบางกลุ่ม โดยเ พาะผู้้�ท อยู่ในพื้นที่่่างไกลหรือชนบทที่อาจมีข้� อจำ �กัดในการเข้าถึงกระบวนการสำ �รวจนี้ • ข้อจำ �กั ของการรา งานด้้ว นเอง: การยึดถือตามการสำ �รวจระดับครัวเรือนและการรายงานด้วยตนเองอาจนำ �ไปสู่ความอคติ เนื่องจาก ผู้ตอบแบบสอบถามอาจให้ข้อมูลตำ� �กว่าความเป็นจริง หรือให้ข้อมูลประวัติการย้ายถิ่นหรือความตั้งใจของพวกเขาคลาดเคลื่อน ข้อจำ �กัดนี้ เกี่ยวข้องเป็นพิเศษกับหัวข้อที่่ีความละเอียดอ่อน เช่น รูปแบบการย้ายถิ่นที่ไม่ปกติ • การวิเคราะห์์ข้อมููล: บางครั้งมีการใช้ค่าเฉลี่่ยเพื่อสรุปแนวโน้มตั้งแต่ พ.ศ. 2562 ถึง 2566 อย่างไรก็ตาม ควรมองค่าเฉลี่่ยดังกล่าวเป็นตัวเลข ภาพรวมเท่านั้น เนื่องจากการระบาดของโรคโควิด-19 ทำ �ให้เกิดการชะงักของรูปแบบต่าง ๆ ในช่วงเวลานี้อย่างมาก นอกจากนี้ ผลการศึกษา นี้้ังเป็นการวิเคราะห์การย้ายถิ่นในช่วงหนึ่งปีที่่่านมาเท่านั้น ะนั้น จึงไม่ได้เป็นข้อมูลของประชากรผู้้้ายถิ่นทั้งหมดในประเทศไทย 1 สามารถเข้าถึงผลการวิเคราะห์แนวโน้มและการสร้างขีดความสามารถขั้นสูงโดยการใช้ข้อมูลด้านการโยกย้ายถิ่นจากโมดูลการย้ายถิ่น ในประเทศไทยโดยไอโอเอ็มและ สสช. ได้ที่ https:// migrationnetwork.un.org/practice/iom-and-nsos-advanced-trend-analysis-and-capacity-building-using-migration-data-labour.